Utanç, Barbarları Beklerken ve Romancının Romanı gibi eserleriyle çağımızın en önemli romancıları arasında yer alan J.M. Coetzee, kendini tamamen edebiyata vermeden önce bilgisayar programı yazılımcısı olarak çalışıyordu. 1960’ların başında, yani bilgisayarların henüz yaygın olarak kullanılmadığı bir dönemde IBM’de, dünyanın en büyük bilgisayar şirketinde kod yazıyordu.

Çağının bir başka büyük yazarı, Paul Auster’la yazışmalarından oluşan Şimdi ve Burada’daki 6 Nisan 2009 tarihli mektupta Coetzee dostuna şöyle yazıyor:

Yıllarca bilgisayar program yazılımı işinde çalışmıştım ve bu işe kendimi öylesine kaptırmıştım ki, bazen beynimin mekanik mantığa yenik düşeceği bir çılgınlığa sürükleniyormuşum gibi gelirdi.[1]

Belki de bu yüzden bilgisayar işini bırakıp lisansüstü eğitimi almak üzere ABD’ye gitmeden önce, İngiltere’deki en ileri düzey bilgisayar yazılımı projelerinden birinde çalışırken kendini farklı bir biçimde şiire vermişti. Araştırmacı Rebecca Roach’a göre:

Gündüzleri, Birleşik Krallık’ın Aldermaston’daki Atomik Enerji Araştırma Kurumu için Atlas 2 süper bilgisayarının tasarlanmasına yardımcı oluyordu. Geceleri, bu inanılmaz güçlü Soğuk Savaş makinesini “bilgisayar şiiri” yazmak için kullanıyordu; yani, bilgisayara programlar yazarak bir algoritmayla belirli bir sözlük içinden kelimeler seçip kendini tekrarlayan dizeler oluşturmasını sağlıyordu.

Texas Üniversitesi’nin Harry Ransom Merkezi’ndeki Coetzee arşivinde duran, “KAÇINILMAZ BAL HALIYI TATLILAŞTIR”, “GÜNLÜK KÜREK BUNAĞI ÜZ”, “COŞKUN AMBİYANS GÜLÜN ŞEVKİNİ KIR” gibi dizeler içeren şiirlerden örnek bir sayfayı aşağıda görebilirsiniz.

Coetzee’nin bu gerçek hikâyesi akla Kurt Vonnegut’un “EPICAC”ını getiriyor. Maymun Evine Hoş Geldiniz’de yer alan öyküde bir bilgisayar programcısı sevdiği kadını tavlayabilmek için süper bilgisayarın yazdığı şiirlerin altına kendi imzasını atıyor. Yalnız EPICAC’in şiirleri Atlas 2’ninkinden biraz daha anlaşılır:

O gece “Öpücük”ü yazdı. Bu seferki bir epik şiir değildi, basit ve sade bir soneydi: “Kadife pençeli bir şahindir aşk; etten kemikten bir kayadır aşk; saten dişli bir aslandır aşk; ipek yularlı bir fırtınadır aşk...”[2]

Roald Dahl’ın öykü derlemesi Son Perde’de yer alan “Dev Otomatik Gramatizör”deyse[3] Adolph Knipe adlı yazar-mühendis, bir bilgisayarı önce öykü, sonra da roman yazacak şekilde programlıyor. Bilgisayar o kadar başarılı oluyor ki bir süre sonra yazar diye bir şey kalmıyor.

Gerçek hayatla kurgunun iç içe geçmesinin sıra dışı bir örneği Coetzee’nin bilgisayar şiirleri. Siz bilgisayarın değil de insanların yazdıklarını okumak isterseniz Can Yayınları’ndaki şiir dizimize buradan göz atabilirsiniz.

Kaynak: Open Culture.